ÖZET

Amaç:

Göreceli olarak homojen ve en büyük serilerden birini içeren (primer kemik metastazlı ilerlemiş hastalık) retrospektif çok merkezli çalışmada, tedaviye ilk cevabı, süresini (biyokimyasal yinelemeye kadar geçen zaman) ve kastrasyona dirençli (KD) olana kadar geçen zamanı etkileyen faktörleri belirlemeye çalıştık.

Yöntem:

Primer kemik metastazlı ilerlemiş prostat kanseri için başlangıç olarak androjen baskılama tedavisi (ABT) alan tüm hastaları değerlendirdik. Toplam 18 merkezden, tıbbi kayıtları analiz için yeterli olan 982 hasta çalışmaya alındı. Yaş, başlangıç PSA, Gleason skoru (GS), ve kemik metastaz sayısı (KMS) veritabanına kaydedildi. Solid organ metastazı (Karaciğer ve/veya Akciğer) olan ve çalışma için gerekli verileri eksik hastalar çalışma dışı bırakıldı.

Tanımlamalar · İlk cevap (Initial response): Tedavi öncesi PSA değerinde ≥1 ay süren ≥%50 düşüş · PSA normalleşmesi: Tedavi sırasında PSA değerinin ≤4 ng/ml ulaşması. · Nadir PSA (nPSA): Tedavi sırasında gözlemlenen en düşük PSA değeri. · nPSA'ya ulaşma zamanı (TTnPSA): ABT başlamasından nPSA'ya kadar geçen süre. · KD'ye progresyon: nPSA ≥4 olanlarda PSA'da iki ardışık ölçümde ≥%25 artış veya nPSA <4 olanlarda PSA >4 ng/ml ulaşması. · KD zamanı ilk PSA yüksekliğinin saptandığı zaman olarak kabul edildi. · Cevap süresi (time to CR): ABT başlamasında KD'ye kadar geçen süre.

Bulgular:

Tüm hastalar'ın 896'sı (%91,2) ABT'ye başlangıçta cevap verdi. Çoklu analiz modellerinde tedavi öncesi PSA ve KMS anlamlı öngörücü etkenlerdi. KD hale geçen 659 hastanın ortalama cevap süresi 22,4 aydı. KD durumu ile nPSA ve nPSA'ya ulaşma zamanı arasında belirgin korelasyon saptandı. nPSA'yı anlamlı öngören faktörler tedavi öncesi PSA, KMS, GS, biyopsi korlarındaki en yüksek tümör oranı (%), pozitif biyopsi kor sayısı, pozitif biyopsi kor yüzdesi ve nPSA'ya ulaşma zamanı olarak bulundu. Tedavi öncesi PSA, GS ve KMS çoklu analizlerde istatistiksel anlamlı olarak PSA normalleşmesini öngördüğü saptandı. Çalışmanın kısıtlılıkları retrospektif dizaynı ve çok merkezli bir veritabanı kullanılmasıyla ilişkilidir. Çalışmaya dahil edilen hastaların takip süreleri göreceli olarak uzundur (1989-2008).

Tartışma:

Birçok araştırma sonuçlarına göre ABT cevap oranları arasında tutar lılık görülmemektedir. Temel olarak da bu ABT'ye cevabın tanımına ve hasta ve hastalık özelliklerine (tedavi öncesi PSA, GS≥8 olan hasta yüzdesi, ağrısız kemik metastazı, performans skoru ≤1, kemik tutulum yükü ve yaş dağılımı) bağlıdır. Bizim çalışmamızda sadece başlangıç PSA ve KMS ABT'ye cevabın bağımsız öngörücüleri olarak bulunmuştur.

Lokal ileri prostat kanserinde androjen bağımsız hale geçiş zamanını öngören en önemli belirleyiciler olarak PSA ve başlangıç gleason derecesi bildirilmiştir(1). Kwak ve ark. (2) tedavi öncesi PSA, tedaviden 6 ay sonraki PSA ve KMS'nın kastrasyona dirençli prostat kanserine progresyon ile anlamlı ilişkili olduğunu göstererek bu bilgileri doğrulamışlardır. Bir başka çalışmada, Dijkman ve ark. (3) erken PSA normalleşmesinin hormon tedavisine KD ve ölüm açısından uzun-süreli cevabı öngördüğünü ve iyileştirdiğini bildirmişlerdir. Bizim verilerimize göre hastaların yaklaşık çeyreği ABT'ye uzunca bir süre başarısızlık olmaksızın uygun cevap vermekteyken kalan hastaların ortalama 12-18 ay sonra KD hale geçtiğini göstermektedir.

Retrospektif dizayn edildiği ve çok merkezli bir veritabanı kullanıldığı için düşük bir standardizasyon içermektedir. Çalışmaya dahil edilen hastaların zaman periyodu göreceli olarak uzundur (1989- 2008). Daha önceki yayınlarda metastatik prostat kanserinde öngörücü faktör olduğu bidirilen ağrı skoru ve PSA ikilenme zamanı bu çalışmada değerlendirilmedi. Bu kısıtlamalara rağmen, bizim serimiz yeni tanı almış primer kemik metastazlı prostat kanserli hastaları içermesi bakımından daha üniform ve büyük hacimdedir.

Sonuç:

Bu çalışma sonuçları, ABT'ye ilk cevabın tedavi öncesi PSA seviyesi ve KMS ile öngörülebildiğini, cevap süresini ise nPSA, TTnPSA, pozitif kor yüzdesi, biopsi GS ve KMS gibi klinik faktörlerin etkilediğini göstermektedir